Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn: Quy hoạch là trao thời dịp tiến lên cho mọi người www.goldensunllc.com

Còn tôi sau khoản thời hạn tốt nghiệp tiến sĩ và tiến hành một tuổi thọ tại nhiều nước ở Bắc Mỹ và châu Á thì việc trở về vào đầu thập niên 2010 là một lựa tìm khá thuận tiện. 

Bởi đấy là thời kỳ cả châu Á, đặc trưng là Việt Nam và Trung Quốc, đang là trung tâm của những thao tác xây dựng và tiến lên đô thị trên trái đất.

Về mặt sự nghiệp, nếu như với phụ thân tôi, ông rất bận rộn trong tư vấn thiết kế những dự án và công trình nên hiếm khi viết về những vấn đề quy hoạch thiết kế thiết kế và cũng chưa khi nào giảng dạy tại đại học.

Còn tôi dù bản thân từ trước đến giờ triệu tập công việc tư vấn thiết kế quy hoạch thiết kế nhiều hơn thế nữa và cũng đã đạt một vài thành tựu, nhưng tình hình khiến cho tôi từ từ buộc phải kiêm nhiệm thêm vai trò "bác sĩ đô thị" miễn phí (tên thường gọi thân tình của một vài nhà báo khi họ phỏng vấn tôi).

Tôi vẫn dành thời hạn tồn tại rất nhiều cho việc viết báo, vấn đáp phỏng vấn, phát biểu tại những hội nghị vương quốc và quốc tế và giảng dạy tại những đại học trong nước và quốc tế.

* Ông thường có những phản biện chuyên môn thẳng thắn về những bất ổn trong những quy hoạch mới gần đây ở những địa phương. Được biết có trường hợp ở một tỉnh nọ, nhà chức trách nát đã gọi tích điện điện đặt thẳng vấn đề nếu ông chịu im re trước một bản quy hoạch đầy bất cập mà người ta sắp công bố thì họ sẽ thường để dành cho ông được ưu tiên trong một dự án to khác của cùng địa phương. Ông nghĩ gì về những "thương lượng" như vậy?

- Khi đã chọn nguyên tắc khoa học, khách quan và bất vụ lợi trong những ý kiến cố vấn của tớ, mọi người phải sẵn sàng gật đầu "thiệt hại" khi không thể "thương lượng" trái với nguyên tắc đó.

Tuy vậy, tôi luôn luôn sẵn sàng đón nhận những đối thoại cởi mở thân thiện sẽ tạo cơ hội sức mọi người hiểu nhau và cùng chung tay với nhau. Đa số những bất cập xảy ra là do công tác quản trị và vận hành đô thị chưa được tốt, nhưng cũng có thể có khi do cả lãnh đạo địa phương lẫn nhà đầu tư đều chưa được tư vấn tốt.

Trong mọi trường hợp, luôn luôn luôn luôn có giải pháp thành quả để nhà đầu tư vừa thu được lợi ích vừa thể hiện được trách rưới nhiệm xã hội của tôi, giúp xã hội người dân khu vực xung quanh cùng chung hưởng thành quả theo hướng "win - win".

Đừng quá phấn khích với dự án tỉ đô trang trọng

Cuốn sách Nhận diện đô thị Việt Nam đương đại của thiết kế sư Ngô Viết Nam Sơn

* Từng làm nghề quy hoạch ở những đô thị tiến lên (như San Francisco) cho tới những thành phố mới tuyệt đối (phố Đông Thượng Hải), từng xem thêm những quy mô đô thị nhiều năm ở châu Âu và hiện nay lại đang tư vấn quy hoạch cho một vài đô thị Việt Nam, ông thấy cái khó và cái dễ nếu như với một nhà quy hoạch trong việc triển khai những điển cứu đô thị trên trái đất cho đô thị Việt Nam là gì?

- Cái dễ là mọi người trọn vẹn có thể tận dụng lợi thế của người đi sau, tại vì rất nhiều những vấn đề đô thị bức xúc hiện nay tại Việt Nam thường đã từng được xử lý tốt ở đô thị nào đó trên trái đất, mọi người trọn vẹn có thể nghiên cứu và phân tích chọn lọc lại những giải pháp thích hợp cho mình.

Cái khó là trái với điều người ta lầm tưởng, sẽ không thể thể thể có quy mô kiểu mẫu nào trọn vẹn có thể ứng dụng cho mọi đô thị Việt Nam, sẽ không thể thể có một liều thuốc trị bá bệnh chung cho mọi đô thị sở dĩ mỗi đô thị đều phải có đặc trưng riêng về điều kiện tự nhiên, nước nhà con người và yêu cầu đặc thù riêng về mặt bảo tồn, chỉnh trang và tiến lên.

Do đó quy hoạch luôn luôn cần dựa trên nền tang nghiên cứu và phân tích khoa học, đưa ra giải pháp riêng thích ứng với từng địa phương.

Do chưa hiểu được điều đó nên mới có chuyện xây dựng đô thị cao nguyên Đà Lạt dày đặc bê tông hóa như TP.HCM, chia cắt đô thị ven biển Phú Quốc theo như hình thức phân lô nhà phố ở vùng đồng bằng, hoặc tham vọng xây dựng nhà cao tầng tối đa Đông Nam Á trong vùng di sản thiên nhiên toàn thị trường quốc tế Vịnh Hạ Long...

* Vậy trước "đề bài" quy hoạch một đô thị hiện nay, cần đặt yếu tố nào làm trung tâm?

- Tôi cho rằng một bản quy hoạch cần thỏa mãn nhu cầu nhu yếu những nhu yếu và lợi ích chính đáng và rất riêng của mọi tầng lớp dân cư, từ giàu đến nghèo, từ già đến trẻ, từ nhà đầu tư và doanh nghiệp cho tới những tiểu thương thương mại nhỏ, từ dân địa phương cho tới dân nhập cư... trong một tổng thể hài hòa và hợp lý với nhau và thỏa mãn nhu cầu nhu yếu nhiều thời dịp tiến lên cho toàn bộ mọi người.

Trong mọi quyết định quan trọng của một địa phương, lẽ ra những nhà vận hành đô thị cần tâm niệm phải luôn luôn đặt lợi ích của đại hàng vạn người dân thường thì lên trên hết sở dĩ họ đại diện thay mặt cho số đông cần phải được bảo vệ quyền lợi nhất.

Nhưng ngược lại, điều đó thường không được quyên tâm như quyên tâm tới nhà đầu tư và doanh nghiệp có quyền lực tối cao và có tích điện tài chính.

* Gần đây không riêng gì Việt Nam, tin tức về những tổn thương của đô thị ở khắp nơi trên toàn thế giới do biến hóa thời tiết, dịch bệnh... ngày càng tăng. Với những đô thị Việt Nam nói chung, cần một chiến lược nào để nhắm đến đô thị vững chắc và đáng sống?

- Đất việt nam đã trải qua nhiều trận đánh tranh và một thời hạn tồn tại suy thoái tài chính kéo nhiều năm, cho nên người dân đang có Xu thế sẵn sàng hy sinh mọi thứ để đạt lợi ích tài chính. Chúng ta cần sớm chấn chỉnh lại việc này, để tiến lên vững chắc hơn, đừng để lòng tham khiến cho mọi người phải trả giá đắt trong tương lai.

Không phải tự nhiên mà những khu vực tiến lên đô thị nóng nhất hiện nay cũng đồng thời là những khu vực có nguy cơ tiềm ẩn tốt nhất về ngập lụt, kẹt xe, ô nhiễm môi trường xung quanh, đời sống ngày càng ngột ngạt hơn.

Chiến lược phổ quát quan trọng nhất cho toàn bộ những đô thị Việt Nam gồm hai điểm chính. Thứ nhất là phải quản trị và vận hành được quy trình tiến lên trong tương quan hợp lý việc khai thác những điểm vượt trội và những thời dịp mới với việc ứng phó trước những yếu điểm và những nguy hại phát sinh trong quy trình đó.

Đừng quá phấn khích với những dự án tỉ đô sang trọng mà coi nhẹ việc Review và xác định trách rưới nhiệm xử lý thích ứng nếu với những tác động tiêu cực về mặt tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội, môi trường thiên nhiên... mà dự án rất có thể gây ra.

Thứ hai, cần sẵn sàng tốt những kịch bản ứng phó với những tác động trọn vẹn có thể xảy ra do tác động của thay đổi thời tiết, nước biển dâng, thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh... để người ta luôn luôn nắm quyền chủ động trước mọi trường hợp.